Szlak spod znaku „Polski Walczącej”

Otwarcie Turystycznego Szlaku Patriotycznego „Polski Walczącej” Powiat Legionowski i miasto Legionowo świętowały 9 czerwca. Uroczystości rozpoczęły się na legionowskim rynku, gdzie starosta Jan Grabiec, prezydent Roman Smogorzewski wraz z przedstawicielami środowiska kombatanckiego odsłonili jedną z tablic informacyjnych Szlaku. Następnie uczestnicy przenieśli się na osiedle Nowopol, gdzie znajduje się pomnik poświęcony ofiarom hitlerowskiego terroru rozstrzelanym w tym miejscu podczas powstania warszawskiego. Nowopol jest jednym z punktów Szlaku. Po złożeniu kwiatów pod pomnikiem uczestnicy uroczystości przenieśli się do legionowskiego ratusza, gdzie na sali konferencyjnej odbyło się widowisko historyczno-muzyczne. Podczas spektaklu swoimi wspomnieniami z okresu wojny w 1939 r., okupacji i powstania warszawskiego podzielili się Apolonia Cudna-Kowalska (jako łączniczka dostarczyła do Legionowa rozkaz rozpoczęcia działań wojennych 1 sierpnia 1944 r.), Bronisława Mazur (harcerka Szarych Szeregów, sanitariuszka AK) oraz Ryszard Gubała (żołnierz września 1939 r., powstaniec warszawski i ofiara stalinowskiego terroru). Muzyczną oprawę tego wydarzenia zapewnili Wojciech Bardowski występujący w duecie z Małgorzatą Kubalą oraz Harcerski Zespół „Pod Górę”. Uroczystości zakończyły się multimedialną prezentacją Szlaku „Polski Walczącej”.

Starostwo Powiatowe w Legionowie oddało miłośnikom pieszych wędrówek i rowerowych rajdów do użytku ponad 140 km nowego szlaku turystycznego. Wędrowcy znajdą na nim 78 miejsc pamięci narodowej. W poznawaniu historii regionu będzie pomagało 50 tablic opisujących najważniejsze miejsca i wydarzenia związane z walką o niepodległość. Dobrą orientację w terenie zapewnia 80 tablic kierunkowych uzupełniających standardowe znakowanie PTTK. Szlak podzielony jest na trasy: czarną, czerwoną i zieloną, natomiast każda z nich składa się z kilkunastokilometrowych odcinków. Projekt jest więc dostosowany do potrzeb i możliwości każdego wędrowcy.

Ciekawym uzupełnieniem Turystycznego Szlaku Patriotycznego „Polski Walczącej” są trzy nowe trasy na terenie miasta Legionowo. Obejmują one łączną długość 25 km z 28 miejscami pamięci. Szlaki zaprojektowane zostały z myślą o turystach pieszych oraz rowerzystach, jednakże dzięki korzystnemu układowi komunikacji publicznej, zwiedzać je mogą wszyscy.

Turystyczny Szlak Patriotyczny „Polski Walczącej” w części powiatowej:

1. To pierwsza na Mazowszu trasa, która prowadzi turystę skupiając jego uwagę na historii walki Polaków o niepodległość – zaczynając od okresu, w którym nasz kraj stracił wolność w wyniku rozbiorów, poprzez powstania narodowowyzwoleńcze, okupację hitlerowską, stalinowskie prześladowania, na zakończonej sukcesem walce NSZZ „Solidarność” o odzyskanie suwerenności kończąc.
2. Szlak „Polski Walczącej” wyposażony jest w nowoczesne narzędzia, których używamy na co dzień poruszając się w przestrzeni publicznej:
– stronę internetową www.szlak.powiat-legionowski.pl przystosowaną dla potrzeb osób niedowidzących (lektor), z elementami spaceru wirtualnego 360°, mapami – kartograficzną i satelitarną,
– tablice informacyjne oznaczone QR Code’ami, z przekierowaniem do dostosowanej na potrzeby elektronicznych urzadzeń mobilnych strony internetowej szlaku.
3. Wszystkie trasy można pokonywać zarówno pieszo, jak i rowerem; oznaczenia uwzględniają oba kierunki marszruty – od startu do mety i w drodze odwrotnej.
4. Do dyspozycji turystów chcących wędrować Szlakiem „Polski Walczącej” Starostwo w Legionowie oddaje ponad 100-stronicowy przewodnik, w którym dokładnie opisane są trasy oraz miejsca pamięci narodowej, zabytki i świadectwa walki Polaków o wolność. Wydawnictwo to, w wersjach polskiej i angielskiej, uzupełnia szczegółowa mapa w skali 1:40 000 z naniesionymi dodatkowo szlakami rowerowymi i kajakowymi oraz zabytkami nie związanymi ze zmaganiami o odzyskanie suwerenności.

Turystyczny Szlak Patriotyczny „Polski Walczącej”, w części powiatowej, oferuje trzy trasy:

A. Szlak Czarny – start na stacji PKP Legionowo Przystanek, meta na pętli ZTM w Kobiałce (pod Markami). Do najciekawszych punktów na trasie możemy zaliczyć: miejsce przeprawy batalionu AK z Jabłonny do Puszczy Kampinowskiej w czasie powstania warszawskiego, działające podczas okupacji zrzutowisko broni „Koc” w okolicach Izabelina, alianckie mosty typu Baileya w okolicach Nieporętu, pozostałości niemieckich umocnień w Jabłonnie (1944 r.), oryginalną kapliczkę upamiętniającą działalność NSZZ „Solidarność” w Izabelinie. Po drodze zwiedzamy zabytki luźno związane z walką o niepodległość – te bardziej znane, jak XVIII-wieczny pałac Poniatowskich (później Potockich) w Jabłonnie, oraz jeszcze nieodkryte perełki, jak XVII-wieczny kościół w Nieporęcie, wzniesiony przez króla Jana II Kazimierza Wazę jako wotum dziękczynne za zwycięstwo podczas „potopu szwedzkiego”.

B. Szlak Czerwony – start z Wierzbicy (koło Serocka), meta na pętli ZTM w Komornicy (przy zaporze w Dębem). Trasa zaczyna się przy upamiętniającej powstanie styczniowe kapliczce z 1863 r. Zaraz potem prowadzi przez urokliwe miasteczko Serock, gdzie możemy obejrzeć wały napoleońskiej twierdzy, zwiedzić najstarszy powiatowy zabytek – XVI-wieczny kościół i nekropolię założoną w 1806 r. Na szlaku znajduje się doskonale zachowany fort Dębe, dostępny po uzgodnieniu ze stowarzyszeniem działkowiczów, na terenie którego stoi.

C. Szlak Zielony – start obok przystanku PKS Suchodcin (pod Nowym Dworem Maz.), meta w Zamostkach Wólczyńskich (z możliwością przedłużenia do Zielonki). Trasa ta zapewne zdobędzie uznanie miłośników militariów – prowadzi przez umocnienia zewnętrznego pierścienia twierdzy Modlin w Janówku oraz fortyfikacje w Beniaminowie. Podążający tym szlakiem odwiedzą również pola bitew – z 1831 r. pod Nieporętem (ta potyczka poprzedziła bitwę pod Olszynką Grochowską) i z sierpnia 1920 r. pod Wólką Radzymińską. W miejscowości tej stoi wymowny pomnik upamiętniający śmierć załogi polskiego bombowca PZL „Łoś” w 1939 r. Z polskim lotnictwem podczas kampanii wrześniowej związany jest również punkt w Poniatowie – pamiątka po lotnisku polowym, z którego startowały do nierównej walki z niemieckimi bombowcami polskie myśliwce. Kolejną pamiątką po 1939 r. jest malowniczy cmentarz wojskowy w Wieliszewie, gdzie spoczywa 300 żołnierzy broniących przed hitlerowskim najazdem linii Narwi. W Białobrzegach z kolei docieramy do pamiątek po legionowym „kryzysie przysięgowym” z 1917, który przyczynił się do odzyskania przez Polskę niepodległości.

Turystyczny Szlak Patriotyczny „Polski Walczącej” powstał dzięki zaangażowaniu środowiska Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej w Legionowie, które wyszło z inicjatywą skatalogowania miejsc pamięci narodowej związanych z walką AK z niemieckim okupantem na terenie dzisiejszego powiatu legionowskiego. W trakcie prac okazało się, że ziemie te bogate są w świadectwa zmagań Polaków z najeźdźcami w różnych epokach historycznych, począwszy od przełomu XVIII i XIX w., skończywszy na latach 80. XX w. Zgromadzony materiał naukowy pozwolił podjąć decyzję o zorganizowaniu turystycznego szlaku, który przedstawi walkę Polaków o niepodległość kompleksowo.

Dzięki pozyskaniu przez Starostwo Powiatowe w Legionowie środków unijnych, a także zaangażowaniu wielu instytucji, z Muzeum Historycznym w Legionowie na czele, oraz osób, wśród których znaleźli się kombatanci i regionaliści, Turystyczny Szlak Patriotyczny „Polski Walczącej” jest produktem spełniającym oczekiwania nawet najbardziej wymagających wędrowców. Projekt ten będzie służył wielu pokoleniom świadcząc o tym, jak cenną wartością jest wolność człowieka i narodu, o czym w czasach pokoju często zapominamy.

Zapraszamy na piękną, pouczającą przygodę z historią, zabytkami i przyrodą powiatu legionowskiego.